Θεσμικά αδιέξοδο ή θεσμικό κενό;

Κατά την διάρκεια της κάθε  προεκλογικής διαδικασίας, παρουσιάζονται από τα κόμματα και τους υποψήφιους προγράμματα, θέσεις  και απόψεις, με στόχο να προσελκύσουν ψηφοφόρους. Κατά κύριο λόγο, αφορούν τρέχοντα θέματα της καθημερινότητας, ή ζητήματα που αφορούν ομάδες πίεσης ή θέματα που απαντούν σε υποσχέσεις.

Το τι τηρείται μετά από τα κόμματα πλειοψηφίας είναι μια άλλη συζήτηση. Στην ουσία οι εκλογές αποτελούν παρουσίασης υποσχέσεων και  εικόνων, για ένα καλύτερο άμεσο ή πιο μακρινό μέλλον. Σπάνια πάντως οι υποσχέσεις αυτές δεν είναι θολές ή και πολλές φορές είναι απλά προσδοκίες.

Αυτό που λείπει από τις προεκλογικές διαδικασίες, λείπει από το νομοθετικό έργο, λείπει από τις συζητήσεις, λείπει από τις προτάσεις, είναι πραγματικές θεσμικές αλλαγές, όπου ο πολίτης από αναθέτης γίνεται ουσιαστικά συμμέτοχος.

Παρόλο που αποτελούν κοινό τόπο οι διαπιστώσεις για την πολιτική διαφθορά, ελεγχόμενη από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα  δημοσιογραφία, ουσιαστική ανυπαρξία συμμετοχής πολιτών στις διαβουλεύσεις, προβλήματα στην δικαιοσύνη, μη αναγνώριση των πρωτοβουλιών πολιτών, δεν υπάρχει στον δημόσιο διάλογο κάποια πραγματική συζήτηση.

Αντίθετα, έχει περάσει η αντίληψη ότι όλα θα μείνουν λίγο πολύ στα ίδια, «γιατί έτσι είναι στην Ελλάδα», «όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι», «έτσι μας θέλουν οι ξένοι», «τίποτα δεν θα αλλάξει», και ένα σύνολο παρανοήσεων που καθοδηγούνται από την περίφημη  TINA (There is no alternative- Δεν υπάρχει εναλλακτική). Μια άλλη προσέγγιση ακόμα χειρότερη είναι ότι μόνο «ειδικοί» μπορούν να έχουν θέσεις.

Στην πραγματικότητα όμως, το Σύνταγμα της χώρας, είναι στην ουσία περισσότερο πολιτικό κείμενο, ενώ έχουμε «ξεχάσει» τα Συντάγματα της επανάστασης, όπως και ότι το πρώτο Σύνταγμα μετά την επανάσταση ήταν αποτέλεσμα επαναστατικής διαδικασίας (3^η Σεπτεμβρίου 1843). Οι νόμοι έχουν νόημα όταν συμβαδίζουν με την κοινωνική εξέλιξη. Και στην πράξη στην χώρα, δεν νομοθετούν οι πολίτες, αλλά μόνο αντιπρόσωποι τους. Οι πολίτες έχουν απομονωθεί, από την νομοθετική διαδικασία, εξαιρούνται από τον κοινωνικό έλεγχο (τυπικό ή άτυπο), ενώ δεν έχουν στην διάθεση τους θεσμικά εργαλεία πρωτοβουλίας πολιτών. Να μην σχολιάσουμε την ανυπαρξία Συνταγματικού δικαστηρίου.

Με δυο λόγια περιγράφουμε ένα περιβάλλον που εκτός από την θεσμική ένδεια όσον αφορά την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, υπάρχει  και ένα τεράστιο θεσμικό κενό, μεταξύ πολιτών και εκλεγμένων. Είναι απορίας άξιο, πως στην χώρα που γέννησε την Δημοκρατία, έχουμε πλέον αποδεχτεί ως κοινωνία, τον πολίτη ως κομπάρσου, στο θέατρο των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων.

Δύσκολη κατάσταση, αδιανόητη, ακόμα και όταν η κοινωνία αντιδρά ή και όταν τα δικαστικά υπάρχουν αποφάσεις. Ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα είναι τι έχει γίνει με ιδιωτικοποίηση του νερού. Πάνω από το 78% των πολιτών είναι αντίθετο στην ιδιωτικοποίηση, τρεις αποφάσεις του ΣτΕ, έχει επιληφθεί η επιτροπή συμμόρφωσης του ΣτΕ, και ακόμα οι αποφάσεις αυτές είναι ανεφάρμοστες.

Ή ενώ στην τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος, υπάρχει πρόβλεψη για τα νομοσχέδια πρωτοβουλίας πολιτών, ακόμα δεν υφίσταται εφαρμοστικός νόμος.

Για να συζητήσουμε όμως για προτάσεις, ίσως θα ήταν απαραίτητο να συζητήσουμε πως η κοινωνία θα ήταν δυνατόν να παρουσιάσουμε ένα άλλο όραμα για το παρόν και το μέλλον.

Ένα εγχείρημα, πραγματικά δύσκολο και πολλαπλώς απαιτητικό. Δύσκολο όχι όμως αδύνατο.

Συνήθως οι μεγάλες αλλαγές, προκαλούνται είτε από φωτισμένες ηγεσίες, είτε από κοινωνικές επεξεργασίες που αναδεικνύονται όταν κοινωνικά και πολιτικά θέματα αγγίξουν το σύνολο των πολιτών. Η λογική των φωτισμένων ηγεσιών, όμως έχει τεράστια προβλήματα. Ένα από αυτά είναι ότι αν οι άνθρωποι που την αποτελούν, δεν πρέπει να είναι τα πρόσωπα που θα φαίνονται αλλά οι εκπρόσωποι ιδεών, διαφορετικά τα πρόσωπα μπορούν να χαθούν ή να φθαρούν ή να υποστούν δολοφονία χαρακτήρα, και οι ιδέες που εκπροσωπούν να χαθούν.

Αντίθετα, αν οι αλλαγές γίνουν από την βάση, από τους πολίτες, τότε οι ιδέες, οι αλλαγές, παίρνουν την μορφή καταιγίδας, ένα ασταμάτητο τσουνάμι.  Για να ανοίξει όμως αυτό το μονοπάτι, χρειάζεται συνέπεια, όραμα και κυρίως μικρές και μεγάλες νίκες. Όσο δε περίεργο και αν φαίνεται οι μικρές νίκες προσθέτουν δυναμικές που ριζώνουν και στο τέλος διαμορφώνουν πολιτικό πλαίσιο και θεσμούς.

Στην δεύτερη λογική ανοίγει, ο δρόμος για ριζικές αλλαγές, περνάει μέσα από την συνειδητοποίηση. Στην ουσία, όμως απαιτείται να ανοίξει ένας δομημένος και καλά τεκμηριωμένος διάλογος.

Αν θέλουμε, λοιπόν να δούμε προσεγγίσεις που ανοίγουν την συζήτηση σε επίπεδο κοινωνικών συγκροτήσεων, πρωτοβουλιών πολιτών, πολιτών, ακόμα πολιτικών φορέων, απαιτείται να συζητήσουμε το γίνεται η προσέγγιση. Ακόμα και το πως δομείται ο διάλογος έχει την σημασία του.

Θέλει ένα είδος εκπαιδευτικής διαδικασίας, ανοικτό διάλογο, συγκέντρωση διαφορετικών  απόψεων, σύνθεση και δημιουργία ενός κοινά αποδεκτού πλαισίου ως πρόταση.  Στην συνέχεια, η πρόταση αυτή χρειάζεται να σχηματοποιηθεί και να αποδοθεί με τρόπο που να μπορεί να γίνει κατανοητό και να υποστηριχθεί από την κοινωνία.

Δεν θα είναι μια εύκολη διαδικασία. Αντίθετα. Χρειάζεται σχεδιασμό, υπομονή και κυρίως πολύ καλά συγκροτημένη δουλειά, όπως και προσεκτικό έλεγχο και τεκμηρίωση σε κάθε βήμα της. Είναι όμως στο χέρι, όσων ενδιαφέρονται για να ξεπεραστεί η θεσμική ένδεια και να καλυφθεί το χαώδες θεσμικό κενό, μεταξύ πολιτών και εκλεγμένων πολιτικών

neosyntagma.net/?p=7228